Een idee, een kast met mutsen en materialen en dan, het idee is er maar hoe ga je beginnen?

Op een vrijdagmiddag ergens in mei  staat er een oud klasgenoot op de stoep met de vraag: “Maken jullie nog mutsen op?”  Moeder  Henny en Connie kijken elkaar aan. Nee, ja, euh… wat gaan we doen? De mutsen komen op tafel en met de afspraak dat we de tijd willen hebben om te kijken of het nog mogelijke is, of we het nog kunnen en of we alle gereedschappen en materialen nog hebben. De mutsen worden achtergelaten. Henny en Connie kijken elkaar aan en beginnen hard te lachen. We hebben toch echt ook weer een stok nodig om te beginnen! En toeval, dat bestaat niet. 

Als je de foto’s bekijkt zie je hoe vuil en vies alles is. Jammer dat er geen geurfoto’s zijn. Of voor jullie maar goed ook. De eerste muts wordt onder handen genomen. En zo zitten Henny en Connie te tornen en gaat na enkele uren de muts in een pannetjes sop. 

Het sop moet meerdere keren worden vernieuwd en dan begint de volgende uitdagingen. Stijven, strijken, plooien…

Voor het plooien zijn diverse plankjes en pinnen nodig. Al snel is alles gevonden van de voorstroken maar van de achterstrook?

Dat heb je als je twee keer ondertussen bent verhuisd. Je weet niet meer waar alles is. In de schuur? Nee, op zolder? Nee, in eerste instantie. 

Op een warme zaterdag met telefoon, altijd handig als zaklamp, toog ik naar de zolder. 

Systematisch begon ik te zoeken. Linksom. Doos voor doos, wat bewaart een mens toch veel. Daar zijn de gehaakte mutsjes, oké een patronenboek met gehaakte mutsjes en zo zoek ik verder. Ik vind van alles maar de betreffende gereedschappen voor de achterstrook kom ik niet tegen. 

Net als ik het wil opgeven, in ongeveer een laatste doos en dan: Eureka! De pinnen van de achterstrook, alles keurig bij elkaar in één doos! Wat goed opgeruimd en de ontdekking van het mutsenmaken kan worden vervolgd.

Is dit nu een begin van een nieuw boek?

Het is even geleden dat we blogden over de Gelderse Mutsen, maar we nemen u weer mee op onze ontdekkingsreis in Mutsenland. Een hele nieuwe ontdekkingstocht met tussendoor de ontmoeting met Stefanie van de Zeeuwse visserstruien, waar we eerder al meerdere keren over hebben geschreven. 

We hadden al gedeeld dat we prachtige oude dozen met mutsen en materialen hadden gevonden. zie de volgende blogs:

https://geldersemutsen.home.blog/2021/05/03/kennis/

https://geldersemutsen.home.blog/2021/04/20/oude-dozen/

En toen hebben we de vraag gesteld: Wat gaan we er mee doen? Willen we er wat mee doen? Het zou jammer zijn dat de kennis die Henny de afgelopen 40 jaar heeft opgedaan omtrent de mutsen, verloren zou gaan. Daarom hebben Anke en Connie een nieuw project opgezet. Eerst een stukje geschiedenis:

Wanneer we, Anke en Connie,  bij oma, de mutsenmaakster,  logeerden, zagen we nooit iets van mutsen. Oma had alles opgeruimd in haar kastje. Soms kwam er iemand aan de deur. Een doos brengen. We kregen niet te zien wat er in de doos zat. Ja, we wisten dat oma knipmutsen waste, we wisten wat een knipmuts was, maar je mocht het vooral niet zien en aankomen. 

Soms keken we stiekem in het kastje. We zagen alleen maar dozen in allerlei maten. Vooral schoendozen….

Eind jaren ‘70 van de vorige eeuw leerde ma (Henny) mutsen maken. Met een groep dames van de toneelvereniging werd enthousiast begonnen. Bij ons in de kamer. Wij zussen stonden er met de neus bovenop. De pinnetjes, de plooien, de frustraties van de dames en het doorzettingsvermogen van onze ma. Zij was degene  die het vak van mutsenmaakster onder de knie kreeg. 

Veertig jaar lang maakte ma Henny mutsen. Knipmutsen, plooimutsen, rouwmutsen, voor mensen, maar ook voor poppen, in allerlei maten.  Soms helemaal nieuw, soms moesten ze uit elkaar worden gehaald en gewassen. Dagenlang stond er een pan op het vuur om de mutsen te wassen en weer wit te laten worden. 

We gingen mee door het land om kantjes, katoenen stoffen , stijfsel en karkas te vinden. Zaken die je nodig had om mutsen te maken. We kwamen in allerlei winkeltjes, plozen dozen na op zoek naar dat ene stukje kant. 

Inmiddels twee verhuizingen later, nogmaals alle mutsen, materialen en gereedschappen  meegenomen stond het verspreid door het huis, niets te doen. Tot het voorjaar van 2021 op een avond Anke en Connie tot de conclusie kwamen dat het zonde is om met het erfgoed van onze ma, niets te doen. Het werd laat die avond met allerlei plannen van hoe gaan we het aanpakken, hoe zetten we het weg, wordt het een boek of een film…..

Oké de zomer van 2021 zou het gebeuren. Er werden geen verre reizen geboekt dat jaar, dus er was tijd genoeg. 

In de komende blogs nemen we jullie mee in ons avontuur. In onze hindernissen, frustraties en ontdekkingen die we tijdens de reis van ons mutsen avontuur hebben beleefd. Wat we hebben gedaan, wat we hebben vastgelegd en wat we kunnen vertellen van het vak mutsenmaakster. 

We vertellen het vak zoals het in onze familie is ontstaan, over de geschiedenis van de klederdracht zoals onze voorouders dit aan ons hebben verteld.

Sommige verhalen vallen samen. Al eerder blogden we over onze zoektocht van Stefanie (Zeeuwsevisserstruien) naar gehaakte klederdrachtmutsjes. Via onderstaande links zijn ze nog te lezen.

https://geldersemutsen.home.blog/2021/11/01/zeeland/

https://geldersemutsen.home.blog/2021/11/13/klein-vervolg-zeeland/

https://geldersemutsen.home.blog/2021/11/13/vervolg-van-de-zeeuwse-mutsjes/

Afgelopen vrijdag was het dan zover. Stefanie uit Zeeland toog naar de Achterhoek. Wat hebben we een leuke middag gehad! De hele middag ging het over mutsjes, haken en handwerken. Al snel kwamen de tassen en dozen voor de dag. Ook de doos en map met de mutsen waarom het eigenlijk ging. De muts uit Zeeuws Vlaanderen die in de jaren 80 van de vorige eeuw is gepubliceerd in het blad de Boerderij. Nog een keer op patroon gezet door Anke en ook Stefanie was begonnen om het mutsje op patroon te zetten. Maar toen ze hoorde dat het al op patroon stond, ja dan ga je wat anders doen. Natuurlijk werd naast de muts uit Zeeuws- Vlaanderen ook de andere acht mutsen en patronen bekeken. Wat een overeenkomsten en wat een verschillen in mutsjes.

Ook Stefanie had een aantal Zeeuwse gehaakte mutsen meegebracht. Te leen gekregen om ons te laten zien. En we leerden meteen een nieuw woord erbij. De Zeeuwse mutsen, van het eiland Schouwen hebben vleken. Vleken zijn de stroken die bovenop de muts zijn gehaakt en schuin naar achteren horen te staan. Vleken lijken op vleugels van een vogel, tenminste dat vinden wij.

En dan zie je dat stroken aan de muts in bepaalde streken als kraag hangen in de nek, in een andere streek een strook wordt bovenop de muts en in Zeeland dus schuin naar achteren horen te staan. Dat vergt nog verder onderzoek en daarover een andere keer meer.

De zoektocht van de gebreide en gehaakte mutsen kende nog een klein vervolg. Alles was bij elkaar gezocht door Connie en zodra Anke een bezoekje bracht aan Winterswijk werd alles tevoorschijn gehaald en bekeken. 

En dan hebben we een heleboel bij elkaar. Wat is wat en wie is wie.

Zo kwamen we erachter dat we van de negen patronen die in de Boerderij zijn verschenen, we er een aantal nog in originele staat terug vonden in de doos op zolder. 

Zoeken, bekijken, is het nu hetzelfde of toch anders? Wanneer heeft wie wat gemaakt?

Eén voor een zoeken we door. Ondertussen voorzien we de mutsen van het nodige commentaar: “Deze lijkt wel op de vorige. Is dat een mutsje uit de Boerderij?”  De mutsendames zijn in hun element. Vergelijken, maar is dit niet het mutsje van ons zelf? Staat deze al op patroon?

Langzaamaan vinden we duidelijkheid. 

In de Boerderij van de jaren ‘80 van de vorige eeuw hebben negen mutsjes gestaan, zo is te lezen in de bewaarde patronen. Vanuit negen provincies met een oproep dat ze nog mutsjes zochten uit Limburg en Utrecht. Het gevolg van de oproep is nooit duidelijk geworden. Verder is er uit elke regio een mutsje:

Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel, Achterhoek, Alblasserwaard, Brabant, Zeeuws-Vlaanderen en Hoogblokland.

Binnenkort zal ik enkele patronen en mutsjes fotograferen en over bloggen. Er komt een duidelijk beeld bij mij over waar welke soorten mutsen werden gedragen.

Mocht u nog een mutsje of foto hebben met iemand met een gebreide of gehaakte muts. Graag ontvang ik een scan via de mail met de plaats waar deze muts werd gedragen. Ik ben benieuwd of ik de zoektocht kan voltooien. 

Niet alle mutsjes hebben we nog in de oorspronkelijke staat. Sommige mutsjes zijn helemaal compleet en alleen vies en stoffig, andere mutsjes zijn gedeeltelijk gehaakt vanuit de Boerderij. Ook vinden we nog andere mutsje in de doos. Er zijn nog nieuwe patronen die niet op patroon zijn gezet. 

De haakpen is weer opgezocht. 

Anke is druk bezig om deze mutsjes op patroon te zetten en deze zullen t.z.t. worden uitgegeven.

Heeft u het vervolg van het blog van “het gerief van tante zoet”gelezen? De zoektocht, waar wij een onderdeel van zijn geworden (zie het vorige blog) is geëindigd. Mevr. Boom-Bor is in het begin van de jaren ‘80 van de vorige eeuw, ook begonnen met het verzamelen van oude gehaakte en gebreide mutsjes. Ook want moeder Henny is ongeveer in dezelfde tijd ook gestart met het mutsen maken. Naast de kanten mutsen verzamelde ze werkmutsjes die gebreid of gehaakt waren. Breien van de mutsjes deed ze zelf. Zo ontstond er een hele collectie en in 2009 hebben de dochters Anke en Connie daar een boek van uitgegeven. (Gelderse gebreide mutsen).

Doorgaan met het lezen van “Vervolg van de Zeeuwse mutsjes”

Een berichtje van Anke op een woensdagavond, heb je het blog gelezen van Zeeland van Tante Zoet?

Nee, die had ik niet gezien. Hier leest u het blog van “tante Zoet” https://hetgeriefgoedvantantezoet.blogspot.com/2021/10/soms-heb-je-een-vooruitziende-blik.html

Een blog over gehaakte mutsjes, een zoektocht naar een bepaalde gehaakte muts, het Zeeuws-Vlaanderen mutsje dat ooit gepubliceerd is in de Boerderij” een agrarisch weekblad. Dat was lang geleden. Ik herkende het verhaal en ik wist waar het overging.

Ik schreef Anke een berichtje terug: Dat wordt een bezoekje aan de zolder, daar moet het liggen. De dag daarna naar het zolder. Een map met de patronen heb ik snel gevonden. Mijn nieuwsgierigheid kan ik niet bedwingen en op zolder blader ik de map al door: hebbes, gevonden! De patronen stammen uit begin jaren ‘80 van de vorige eeuw. Naast het bewuste patroon van de Zeeuwse muts, vind ik ook nog acht andere patronen. Ooit gepubliceerd in de Boerderij of alleen een foto en dan kon je het patroon bestellen. Nee, niet via internet, dat ging toen nog met een overschrijvingskaart. Het bedrag 3 of 4 gulden overmaken en dan kreeg je het enkele weken later over de post thuisgestuurd.

Maar het kant en klare mutsje moet er ook nog zijn. En ja hoor, enkele dozen verder vind ik drie verhuisdozen met piepschuimkoppen met mutsjes. En naast het Zeeuwse mutsje vind ik nog meer gebreide en gehaakte mutsjes. Toch mooi twee verhuizingen overleeft.

Die avond plaats ik een bericht onder het bewuste blog. En dat levert een leuk mail contact op met Stephanie, de schrijfster van het blog. Ook Anke mail en fotografeer ik over de vondst. Haar reactie: kijk eens in de doos die ik de laatste keer mee heb gebracht, dat mutsje heb ik volgens mij deze zomer nog gehaakt en op patroon gezet. En.. tijdens de vakantie in Zeeland heb ik het mutsje gezien in Groede, museum Het Vlaemsche Erfgoed dat is volgens mij hetzelfde mutsje.

De foto staat nog op een geheugenkaartje en ja hoor, hetzelfde mutsje.

Via onderstaande link kun je het verhaal van Stephanie lezen. Zij blogt over de zoektocht naar het Zeeuwse mutsje. https://hetgeriefgoedvantantezoet.blogspot.com/2021/10/zoektermen.html

https://hetgeriefgoedvantantezoet.blogspot.com/2021/11/uitstapje-naar-gelderland.html

Wordt vervolgd.

 

 

Een berichtje naar Connie van zus Anke leverde een bijzondere zoektocht op! Lees bericht op:
Hetgeriefvantantezoet.blogspot.com

https://hetgeriefgoedvantantezoet.blogspot.com/2021/10/soms-heb-je-een-vooruitziende-blik.html

Wordt vervolgd!

In de kast van Henny zijn ook nog enkele oude gebreide en gehaakte mutsen te vinden. Op het eerste moment denk je dat het dezelfde mutsen zijn. Ga je beter kijken dan zie je de onderlinge verschillen.
Vooral breien is onze hobby en Henny kon het niet laten om de mutsen na te breien. Dan wordt er nog preciezer gekeken. Is het een overhaling of worden de steken samengebreid? Recht of verdraaid recht? Het zijn weer prachtige exemplaren met mooie ajour patronen. Het op papier zetten is altijd een lastige klus maar Anke ontfermt zich daarover. Zo’n mutsje wordt enkele keren gebreid voordat het daadwerkelijk een patroon op papier is. Vroeger werd deze techniek van moeder op dochter mondeling doorgeven. Niks uittikken op de computer en er mooie digitale foto’s van maken maar gewoon naast elkaar zitten en voordoen of misschien een mutsje lenen van tante of de buurvrouw waardoor er steeds weer nieuwe combinaties ontstonden.

• 

• 

• 

Door de jaren heen hebben wij al door middel van een vijftal publicaties met u verschillende oude technieken gedeeld. Een, wat wij denken, schat aan oude technieken en ervaringen hebben wij met u gedeeld. Oude technieken die wij graag doorgeven aan een nieuwere generatie die het “olde spul” daardoor misschien wel waarderen maar begrijpelijker wijs nooit meer zal gaan dragen. Die kennis door willen blijven geven is het doel. De zoektocht naar meer techniek, kennis en ervaring blijft doorgaan. Vaak in musea, maar ook in de kasten van Henny komen we pareltjes tegen. Henny kan nu nog vertellen wat het is, wanneer het werd gedragen, hoe de techniek van het mutsen (op)maken gaat. Met het opruimen van de kasten komen de verhalen bij de mutsen. Anke en Connie zijn de verhalen aan het documenteren. Opschrijven en vastleggen op foto en film. Hoe we dit gaan doorgeven? Toch willen wij onze kennis en ervaring met u delen en blijf ons daarom volgen. Heeft u nu vragen over de klederdracht? Stuur ons een bericht. Wellicht helpt dit ons om verder te documenteren.

Geldersemutsen@gmail.com

Tijdens het onderzoek in de kasten van Henny kwamen we ook prachtige oude dozen tegen. De dozen hebben aan de buitenkant zichtbare gebruikers sporen en de dozen zelf bewaren schatten aan oude kanten mutsen of delen van mutsen.
Mutsen die de tand des tijds hebben doorstaan maar ongebruikt liggen te wachten op wat komen gaat. Maar wat gaat er komen….. wat kun je hiermee nog???

• 

• 

• 

•